Αντλίες Ινσουλίνης

Σε 15 χρόνια, θα έχει συμπληρωθεί ήδη, ένας αιώνας χρήσης της ινσουλίνης, από την ημέρα που ανακαλύφθηκε. Η ανακάλυψη της Ινσουλίνης από τους ερευνητές Banting και Best, το 1922, συντέλεσε στην επιβίωση των ατόμων με Διαβήτη. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της σημαντικής αυτής ανακάλυψης, είναι ο 14χρονος τότε, Leonard Thomson που σώθηκε από βέβαιο θάνατο, χάρη στη χρήση της ινσουλίνης, που για πρώτη φορά δόθηκε σε άνθρωπο.

Οι σκοποί της θεραπείας με ινσουλίνη σε ένα άτομο που τη χρειάζεται είναι: α) η διατήρηση ενός καλού γλυκαιμικού ελέγχου, με στόχο την ευγλυκαιμία. β) η αποφυγή των οξέων επιπλοκών (υπεργλυκαιμία και υπογλυκαιμία) και γ) η ελαχιστοποίηση των μακροπρόθεσμων επιπλοκών (Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια, νευροπάθεια).

Η αποδοχή του προβλήματος και η συμμόρφωση στις διεθνείς θεραπευτικές οδηγίες, αποτελούν σίγουρα σημαντικό κομμάτι συμβολής, στην επίτευξη των παραπάνω σκοπών και στόχων.

Η χορήγηση της ινσουλίνης, έγινε αρχικά με τις κλασσικές σύριγγες ινσουλίνης, που ήταν μεταλικές και αποστειρώνονταν σε κάθε χρήση. Μετέπειτα και μέχρι σήμερα χρησιμοποιούνται αποστειρωμένες πλαστικές σύριγγες μιας χρήσεως. Στην προσπάθεια να βρεθούν άλλοι τρόποι χορήγησης, πιο ευέλικτοι και πιο απλοί για την καθημερινότητα, τη δεκαετία του 1980 κυκλοφόρησαν οι λεγόμενες πέννες ή στυλό ινσουλίνης.

Τα πλεονεκτήματα των πεννών ή στυλό ινσουλίνης, είναι: α) η σταθερότητα των δόσεων, β) η διακριτικότητα στη χρήση, (ομοιάζουν με στυλό), γ) η δυνατότητα πιο εύκολης μεταφοράς της ινσουλίνης σε κάθε δραστηριότητα του χρήστη, δ) η εύκολη εφαρμογή και χρήση, αφού δεν απαιτείται διάλυση κάθε φορά και τέλος ε) η ελαχιστοποίηση του πόνου, χάρη στις μικρές βελόνες που ενσωματώνονται στα στυλό.

Η χρήση των στυλό ινσουλίνης, διευκολύνει και τα άτομα με τύφλωση, αφού δίνει τη δυνατότητα με ακουστικό τρόπο, να χορηγούν τις ανάλογες μονάδες ινσουλίνης.

Στα επόμενα χρόνια προβλέπονται να κυκλοφορήσουν νέα συστήματα πεννών ινσουλίνης, με δυνατότητες μνήμης, υπολογισμού των αντίστοιχων δόσεων σε σχέση με την τροφή, ενσωμάτωση μετρητή στο στυλό και άλλων ηλεκτρονικών δυνατοτήτων. Τα δεδομένα τους θα μπορούν να επεξεργάζονται και σε υπολογιστή.

Σε μια προσπάθεια να βρεθεί ένα σύστημα συνεχούς χορήγησης της ινσουλίνης στον οργανισμό, δοκιμάστηκαν μηχανήματα που ονομάζονται αντλίες συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης. Η αντλία ινσουλίνης λοιπόν, δεν είναι τίποτε άλλο, από μια ηλεκτρονική συσκευή, η οποία έχει τη δυνατότητα να χορηγεί συνεχώς ινσουλίνη στο σώμα, ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου που την χρειάζεται. Τέτοια πειραματικά μοντέλα αντλιών, συνεχούς έγχυσης ινσουλίνης, αναπτύχθηκαν για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Μέχρι τότε τα μηχανικά αυτά συστήματα, χρησιμοποιούνταν για τη χορήγηση χημειοθεραπευτικών φαρμάκων. Τα μηχανήματα αυτά, ήταν αρκετά μεγάλα σε μέγεθος και απαιτούσαν την συνεχή νοσηλεία αυτών των ασθενών.

Το 1978 ο Arnold Kadish, δημιούργησε την πρώτη φορητή αντλία ινσουλίνης, που και αυτή είχε αρκετά μεγάλο μέγεθος. Η πρώτη αυτή προσπάθεια φορητής αντλίας, έδωσε το έναυσμα σε πολλές εταιρείες, που επιδίδονταν στην ανάπτυξη τέτοιων τεχνολογιών, να πειραματιστούν σε πιο μικρά μεγέθη φορητών αντλιών. Ετσι, πολλά τέτοια μοντέλα κυκλοφόρησαν τα επόμενα χρόνια, που έδιναν σταθερό ρυθμό χορήγησης βασικής ινσουλίνης το 24ωρο και είχαν απλά τη δυνατότητα να χορηγούν εξτρα ινσουλίνη με το πάτημα ενός κουμπιού πριν τα γεύματα.

Σήμερα, οι αντλίες ινσουλίνης έχουν εξελιχθεί τόσο πολύ με τη χρήση της τεχνολογίας, που οι δυνατότητές τους είναι τέτοιες, που συνεισφέρουν σημαντικά στην προσπάθεια ευελιξίας και αποδέσμευσης των ατόμων με διαβήτη, από τα πολλαπλά τρυπήματα και τις πολλαπλές ενέσεις. Αποτέλεσμα της εφαρμογής της τεχνολογίας, είναι το άτομο να αισθάνεται πιο ελεύθερο στην καθημερινότητά του, αλλά και πιο καλά ψυχολογικά.

Τα κλινικά πλεονεκτήματα των αντλιών είναι, ότι προσφέρουν καλύτερη μεταβολική ρύθμιση και μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Οσον αφορά τον καλύτερο μεταβολικό έλεγχο, έχει βρεθεί από μελέτες, ότι η χρήση των αντλιών σε σχέση με το σχήμα των πολλαπλών ενέσεων, βοηθά στο να έχουμε: α) βελτίωση της τιμής της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) κατά 0.5-1.0% β) μείωση του κινδύνου σοβαρής υπογλυκαιμίας, γ) μικρότερες διακυμάνσεις της γλυκόζης, λόγω της χρήσης των ταχείας δράσης και αποτελεσματικών ινσουλινών και δ) δυνατότητα χρήσης διαφορετικών βασικών ρυθμών σε διαφορετικές ώρες της ημέρας και χορήγησης extra προγευματικών δόσεων (bolus) με τη χρήση ενός κουμπιού

Στο σκέλος της καλύτερης ποιότητας ζωής, πάλι με μελέτες, έχει φανεί ότι με τη χρήση των αντλιών έχουμε: α) περισσότερο φυσιολογικές συνθήκες καθημερινότητας και βελτίωση της αίσθησης της καλής υγείας και β) αποφυγή των επώδυνων πολλαπλών ενέσεων

Στο εμπόριο σήμερα κυκλοφορούν αρκετά συτήματα αντλιών που έχουν τεράστιες δυνατότητες στη χορήγηση.

Τα βασικότερα χαρακτηριστικά τους είναι:

• Προγραμματισμένος βασικός 24ωρος ρυθμός, ανά ώρα (Βasal)
  
• Επιλογή 5 διαφορετικών βασικών 24ωρων ρυθμών (π.χ. καθημερινός /σαββατοκύριακο /αθλητισμό/ εγκυμοσύνη/οδήγηση)
• Επιλογή 4 διαφορετικών γευματικών δόσεων (bolus)(π.χ. κανονική-ταχεία/ παρατεταμένη/ εναλλασόμενη)
• Χορήγηση ινσουλίνης ανά 3 λέπτά (όπως το πάγκρεας)
• Αύξηση ή μείωση του βασικού ρυθμού με δυνατότητα ποσοστού 0% - 200% του αρχικού
• Συναγερμοί ειδοποίησης βλάβης ή υπενθύμησης (με ήχο ή δόνηση)
• Εύκολος χειρισμός – Ελληνικό μενού επιλογών
• Ανθεκτικότητα στις πτώσεις και αδιάβροχη
• Αυτόματο κλείδωμα πλήκτρων
• Φωτιζόμενη οθόνη-απλή ή επαναφορτιζόμενη μπαταρία
• Θήκες ή ζώνες τοποθέτησης σε διαφορετικά σημεία
• Μνήμη για καταγραφή των τελευταίων κινήσεων (χορηγούμενων δόσεων-βασικών ή bolus) και ασύρματη μεταφορά αυτών σε υπολογιστή για επεξεργασία

Οι τελευταίας γεννιάς αντλίες έχουν την δυνατότητα να επικοινωνούν με αυτόματο καταγραφέα γλυκόζης 24ώρου (μέσω υπέρυθρων κυμμάτων) και έτσι δίνουν πρόσθετα πλεονεκτήματα στο χρήστη. Τα πρόσθετα πλεονεκτήματα που προσφέρουν αυτές οι αντλίες είναι:

• Απαλλαγή από τα τακτικά μετρήματα γλυκόζης από το δάκτυλο (Σε περιπτώσεις μόνο βαθμονόμησης ή επιβεβαίωσης της αντλίας, απαιτούνται τουλάχιστον 2 μετρήσεις)
• Αμεση επικοινωνία αισθητήρα καταγραφής γλυκόζης (πομπού) με αντλία (δέκτη) μέσω ασύρματων κυμμάτων, με δυνατότητα ειδοποίησης σε περιπτώσεις υπέρβασης προκαθορισμένων ορίων γλυκόζης, για αποφυγή οξέων συμβαμάτων
• Δυνατότητα εμφάνισης σε πραγματικό χρόνο των επιπέδων γλυκόζης ανά 5 λεπτά και γραφημάτων ή/και βελών που εμφανίζουν τις τάσεις της γλυκόζης, καθώς και δυνατότητα υπολογισμού της διορθωτικής δόσης σε σχέση με την πρόσφατα χορηγούμενη «ενεργό» ινσουλίνη
• Όλα τα στοιχεία μπορούν να μεταφορτωθούν στον υπολογιστή για περαιτέρω ανάλυση

Για να μπορέσει κάποιο άτομο να χρησιμοποιήσει την αντλία ινσουλίνης επιβάλεται να διαθέτει: α) ωριμότητα και αυτοδιάθεση, β) βασικές γνώσεις τεχνολογίας και του νοσήματος γ) επιβάλλον για τουλάχιστον 4 μετρήσεις ημερησίως δ) ικανότητα για ρύθμιση των Βοlus σε συνδυασμό με μέτρηση των υδατανθράκων ε) συμμόρφωση για αλλαγή σετ ανά 2-3 ημέρες στ) συχνή επαφή με τον θεράποντα ιατρό του με τριμηνιαίες επισκέψεις.

Η κύριες ενδείξεις για εφαρμογή της αντλίας είναι: α) σε άτομα με αδυναμία ρύθμισης γλυκόζης με σχήμα πολλαπλών ενέσεων, β) σε περιπτώσεις σοβαρών και υποτροπιαζουσών υπογλυκαιμιών, γ) σε άτομα που εμφανίζουν το φαινόμενο της αυγής ή φαινόμενο Dawn, δ) σε γυναίκες με διαβήτη κύησης ή μητέρες με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 πριν τη σύλληψη, ε) σε άτομα με υπερευαισθησία στην Ινσουλίνη, στ) σε άτομα με μεταβαλλόμενα ωράρια εργασίας ή δραστηριότητας, ζ) όταν συνυπάρχει γαστροπάρεση που έχει βρεθεί ότι βοηθάει και πάνω απ’ όλα η) όταν ο ασθενής την προτιμάει σαν εναλλακτική μέθοδο αντιμετώπισης του διαβήτη.

Οι αντλίες ινσουλίνης αντενδείκνυνται να εφαρμοστούν: α) σε άτομα με μειωμένες νοητικές ικανότητες, β) απροθυμία για συχνό αυτοέλεγχο, γ) ψυχολογικά ασταθείς ασθενείς (άτομα με τάσεις αυτοκτονίας αλκοολικοί και ναρκομανείς ασθενείς, άτομα χωρίς κίνητρα) δ) άτομα που μένουν μόνα με μειωμένη αντίληψη σε υπογλυκαιμία ε) βαριά αμφιβληστροειδοπάθεια (νεόπλαστα αγγεία)

Η συνεχής ανάπτυξη της τεχνογνωσίας και της τεχνολογίας, είναι σίγουρο ότι τα επόμενα χρόνια θα επιφέρει νέους τρόπους ανώδυνης χορήγησης ινσουλίνης και το λεγόμενο «τεχνητό πάγκρεας» στα άτομα με διαβήτη.

Σε λίγους μήνες, ήδη θα μπεί σε εφαρμογή και στην Ελλάδα, η χορήγηση της εισπνεόμενης ινσουλίνης σε άτομα πάνω από 18 χρονών και πολλές προσπάθειες γίνονται επίσης για χορήγηση της ινσουλίνης διαμέσου του δέρματος με δερματικά επιθέματα αλλά και με μορφή δισκίων.

Το «τεχνητό πάγκρεας» είναι μια αυτόματοποιημένη συσκευή χορήγησης ινσουλίνης, που θα μπορεί να ενσωματωθεί κάτω από το δέρμα (κάτι σαν τους βηματοδότες που εφαρμόζονται σε καρδιοπαθείς) και θα μπορεί να χορηγεί ανάλογη ποσότητα ινσουλίνης σε σχέση με τις ανάγκες του ατόμου (ότι ακριβώς κάνει ένα κανονικό πάγκρεας). Οι δυσκολίες στο να εφαρμοστεί μια τέτοια συσκευή σήμερα οφείλονται κύρια στο λειτουργικό μέρος της αντλίας και όχι στο τεχνικό μέρος. Οι δυσκολίες πηγάζουν από το γεγονός ότι κάθε άτομο έχει διαφορετικό δείκτη ευαισθησίας στην ινσουλίνη κι αυτό δυσχεραίνει τους ερευνητές να βρούν τον αντίστοιχο αλγόριθμο χορήγησης της ινσουλίνης ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες του οργανισμού.

Μια επιπλέον αισιόδοξη πτυχή στην αντιμετώπιση του Διαβήτη, έχει να επιφέρει και μια άλλη επιστήμη που τελευταία συνεχώς αναπτύσεται και λέγεται νανοτεχνολογία ή μικροτεχνολογία. Η νανοτεχνολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με ανάπτυξη μικροσυσκευών ή μικροσωματιδίων μεγέθους μικρότερου του χιλιοστού. Ετσι λοιπόν με την επιστήμη αυτή, που έχει μεγάλο πεδίο εφαρμογής στην ιατρική, αναμένεται να δούμε συσκευές ινσουλίνης πολύ μικρότερου μεγέθους (πχ. σε μέγεθος μιας κάρτας SIM τηλεφώνου). Οι αντλίες αυτές θα μπορούν να δέχονται 3μl ινσουλίνης και θα μπορούν να επαναγεμίζονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Με την νανοτεχνολογία αναμένεται επίσης, να δούμε στο μέλλον συσκευές με ανώδυνο τρόπο τρυπήματος στα δάκτυλα και ανθεκτικές μικροκάψουλες που θα περιέχουν ινσουλίνη, που θα μπορούν να διαπερνούν το όξινο περιεχόμενο του στομάχου, όπου η ινσουλίνη διασπάται και καταστρέφεται και στην συνέχεια θα απορροφάται από το έντερο και θα εισέρχεται στην κυκλοφορία για να πραγματοποιήσει την δράση της.

Εν αναμονή λοιπόν όλων αυτών των τεχνολογιών και άλλων που ακόμη δεν έχουμε φανταστεί, θα πρέπει όλα τα άτομα με Διαβήτη να αυτοδιαχειρίζονται σωστά το διαβήτη τους και να πετυχαίνουν τους γλυκαιμικούς στόχους, εάν θέλουν να αισθάνονται καλά και να αντιμετωπίζουν το μέλλον με αισιοδοξία.